Khi nào là người cao tuổi? Khi nào bước vào tuổi mãn dục nam? Nhìn nhận như thế nào về đời sống tình dục của người cao tuổi?… sẽ được BS Lê Sĩ Trung, Uỷ viên BCH Hội Tiết niệu Thận học Việt Nam, giải đáp dưới đây.
Mãn dục nam là 1 hội chứng lâm sàng và sinh hoá kết hợp với tuổi cao, biểu hiện bằng hàng loạt các triệu chứng của thời kỳ mãn dục nam giới và suy giảm nồng độ Testosterone trong máu (<10 nanomol/lít). Để đặt tên cho căn bệnh này, thế giới hiện nay dùng 3 cụm từ:
Hội chứng suy giảm 1 phần nội tiết tố sinh duc nam giới ở người đàn ông cao tuổi (Partial Androgen Deficiency of the Aging Male). Suy sinh dục muộn (Late onset hypogonadism). Mãn dục nam (Andropause).
Ai là người già ? Định nghĩa về người già thay đổi theo thời gian. Ở thế kỷ 17, người từ 50 – 60 đã được gọi là người già. Thế nhưng, từ đầu thế kỷ thứ 21, những người trên 65 tuổi, còn sung sức năng động trên mọi bình diện, tiếp tục ước mơ và thực hiện hoài bão cá nhân và bền bỉ trong đời sống tình dục thì không gọi là người già. Tại thời gian này, tuổi thọ bình quân của Việt Nam là 72,5 tuổi.
Như vậy, nếu chỉ căn cứ vào số tuổi để quy ước tuổi già là chưa hợp lý.
Nội tiết tố nam liên quan đến tuổi già: nội tiết tố nam đặc biệt là Testosterone giảm sút liên quan đến quá trình lão hoá của tuổi già, ngược lại, tuổi già cũng làm cho việc xuất tiết các loại nội tiết tố giảm sút đi. Tuổi càng cao các tuyến nội tiết trong cơ thể bị suy thoái trong đó đặc biệt là tinh hoàn và thượng thận. Các nội tiết tố từ đó giảm sút theo. Người ta tính rằng hàng năm lượng nội tiết tố nam bị giảm từ 0,8 – 1,3% và khi đến 50 -70 tuổi sẽ bị giảm từ 30 – 50%. Từ đó, nhu cầu và hoạt động tình dục giảm đi rõ rệt duy trừ ở những người còn giữ được nồng độ nội tiết tố nam bình thường vẫn có thể duy trì bền bỉ trong đời sống tình dục.
Phụ nữ cũng nằm trong quy luật, tuổi càng cao lượng nội
tiết tố nữ Estrogen càng giảm kéo theo hàng loạt các triệu chứng của mãn kinh (Menopause) giống như mãn dục nam (Andropause).
Triệu chứng và chẩn đoán
Mãn dục nam giới có 12 triệu chứng
Ba triệu chứng về tình dục sinh sản:
Giảm ham muốn tình dục. Rối loạn cương dương. Giảm số lượng tinh trùng.
Chín triệu chứng toàn thân:
Béo phì, béo bụng. Teo khối lượng cơ. Loãng xương. Các bệnh tim mạch. Rối loạn hô hấp. Biến dạng da, lông, tóc móng. Suy giảm thần kinh. Suy giảm tinh thần, tâm lý. Suy giảm hệ thống tạo máu.
Chỉ cần có 1 triệu chứng về tình dục sinh sản 2 triệu chứng toàn thân là đủ để hướng chẩn đoán về mãn dục nam giới.
Về xét nghiệm máu: giá trị vàng là lượng nội tiết tố nam Testosterone thấp dưới mức bình thường (từ 10 – 35 nanomol/lít).
Hướng xử lý
Suy giảm ham muốn và hoạt động tình dục ở người cao tuổi là tất yếu, thể hiện với mãn dục nam (Andropause) và mãn kinh ở phụ nữ (Menopause). Tình trạng suy giảm tình dục này chỉ là 1 trong các hậu quả nặng nề toàn thân khác nhau về tim mạch, hô hấp, thần kinh, tâm thần… mà nguyên nhân cơ bản là giảm nồng độ nội tiết tố sinh dục trong cơ thể theo tuổi. Bồi phụ kịp thời sự thiểu giảm đó không chỉ đơn thuần giải quyết tình trạng suy giảm tình dục mà hơn cả là nâng cao chất lương sống của người cao tuổi, giảm tỷ lệ các bệnh toàn thân khác. Tại các nước phát triển, việc bổ ssung nội tiết tố nam (Testosterone) và nữ (Estrogen) đã luôn được lưu ý ngay từ khoảng 40 tuổi.
Sức khoẻ tình dục góp phần có lợi cho sức khoẻ chung ở cá nhân người cao tuổi. Khi có tuổi, ham muốn và hoạt động tình dục giảm đi nhưng người trên 70 tuổi hoàn toàn có thể sinh hoạt tình dục nếu duy trì được nồng độ nội tiết tố sinh dục.
“Cải lão hoàn đồng” là ước mơ của các bậc vua chúa ngày xưa. Các bậc danh y đã có công tìm ra không ít những bài thuốc quý. Điều trị suy giảm tình dục của người cao tuổi trong điều kiện Việt Nam hiện nay đã có đầy đủ các phương tiện thuốc men, chính là việc làm hồi xuân sức trẻ nên được khuyến khích và phát triển.
Tập tục của Việt Nam và các nước phương Đông còn khắt khe trong quan niệm đánh giá về đạo đức con người cứ nghĩ rằng người cao tuổi có suy giảm tình dục lại càng có điều kiện thể hiện đạo đức ! Có biết đâu về y học, đây lại là 1 dạng bệnh lý do suy giảm nội tiết tố nên được bồ phụ; trong tâm tư sâu thẳm của người bệnh, đây là nỗi mặc cảm bất lực hết sức nặng nề.
Tuổi thọ trung bình ngày một nâng cao, số lượng người cao tuổi suy giảm tình dục ngày một lớn. Việc điều trị suy giảm tình dục ở người cao tuổi mang tính nhân văn do mang lại chất lượng cuộc sống cao.
BS Lê Sĩ Trung
